Görkemli Bir Roma Kenti Aspendos
Antalya; Likya, Pisidya ve Pamfilya bölgelerinin kesişim bölgesinde olmasıyla, tarihten günümüze kalan antik geçmişin kalıntılarının görülebileceği nadide bir kenttir.
Turizmin başkenti olarak önemi artan Antalya’da, tarih ve tiyatro deyince ise elbette akıllara ilk gelen isim ise “Aspendos”dur.
Pamfilya Bölgesi’nin en önemli antik kentlerinden Aspendos, mimarisi ve bozulmamış yapısıyla, Roma döneminden kalan antik tiyatrolar arasında günümüze kadar ulaşabilmiş en korunaklı tiyatro olan Aspendos Antik Tiyatrosu’na sahiptir. Her yıl yerli ve yabancı turist akınına uğrayan antik kentte bulunan Aspendos Tiyatrosu, Roma dönemi tiyatrolarının günümüzdeki en önemli temsilcisidir. Köprü çay nehrine yakın olan Aspendos, bölgenin en köklü ve zengin yerleşim yerlerinden birisiydi.
Tarihin Büyülü Tılsımı Aspendos Antik Tiyatrosu
Aspendos Antik Kenti’nin, günümüzde hala tarihe ışık tutan korunaklı eserleri ve kalıntılarının görülmeye değer bir büyüsü vardır. Kentin en önemli yapısı olan Aspendos Antik Tiyatrosu, Roma tiyatro mimarisinin en gelişmiş çizgilerini içerir. Dönemin imparatorları ve tanrılarına adanan devrin en görkemli yapılarından olan tiyatro, 20 bin kişi kapasitelidir. İmparator Marcus Aurelius devrinde Theodoros’un oğlu mimar Zenon tarafından inşa edilmiştir. Sahnesi, günümüze ulaşabilen en eski ve sağlam yapı olması sebebiyle halen uluslararası opera ve bale festivallerinin düzenlendiği yegâne tiyatrolardandır. Yerli yabancı ziyaretçiler, her yıl bu sahnede düzenlenen konserler ve etkinlikler için Aspendos’a gelmektedirler.
Aspendos Tiyatrosu, çoğu Roma tiyatrosunda olduğu gibi iki katlıdır. Sütunlar, alt katında İon, üst katında Korinth düzeninde dizilmiştir. Özellikle sütunların arasında bulunan heykeller ve bitkisel motiflerle yapılmış Dionysos kabartması, çarpıcı şekilde gerçek güzelliktedir. Orkestra kısmı, yine Roma tiyatrolarının değişmez özelliğinde yarım daire şeklindedir. Cella Magistratur (İmparator Locaları) sıraların iki ucunda bulunmaktadır. Anadolu Selçukluları’nın Aspendos Tiyatrosu’na bıraktığı çiniler ve süslemeler, tiyatroyu günümüze sağlam şekilde taşıyan etkenlerin arasındadır.
Aspendos Antik tiyatrosu tüm ihtişamıyla Aspendos’un simgesidir ve Akdeniz coğrafyasının en görkemli ve en etkileyici akustiğe sahip tiyatrosudur. Öyle ki her dönem ünlü isimler burada konser vermeye gelmekte ve bu muhteşem akustiğin eşliğinde şahane dinletiler seslendirmektedir.
Belkıs Efsanesi ile Ünlü Tarihi Kent
Aspendos’un akıllarda kalan bir efsanesi de var. Aspendos Kralı, güzeller güzeli kızı Belkıs’ı evlendirmek ister. Fakat kızını kimle evlendireceğini bilmediğinden onu isteyenler arasında bir yarışma düzenler. Kent için kim en faydalı şeyi yaparsa, kızını ona vereceğini söyler. Bunun üzerine Belkıs ile evlenmek isteyen iki mimar kardeş işe koyulur. Birisi kentin içine su gelebilmesi için su geçidi, diğeri ise antik bir tiyatro inşa eder. Bu antik tiyatronun akustiği kusursuzdur. Sahnenin ortasında olan ses yukarıdaki kişiler tarafından dahi mükemmel şekilde duyulur.
Kral önce su geçidinden çok etkilenerek kızını bu kişiye vermek ister fakat diğer kardeş Belkıs’ı kaybetmek istemez ve inşa ettiği tiyatronun sahnesinden cavea bölümünün üst sıralarındaki krala “Kızını bana vermelisin” diye fısıldar. Kral sesi duyarak tiyatroyu yapan mimardan da çok etkilenir ve kararsız kalır. Efsanenin birine göre kral bu iki mimarın da kızını hak ettiğini düşünerek onu bir kılıçla ikiye bölerek bir yarısını bir kardeşe diğer yarısını ise diğerine verir. Bir diğer rivayete göre ise tiyatroyu inşa eden mimar Zenon, bu durumu kabul etmeyerek, krala kızını kesmeden diğer mimara verebileceğini söyler. Bunun üzerine kral kızını gerçekten seven kişinin Zenon olduğuna karar vererek kızını ona verir.
Roma Döneminden Miras Aspendos Antik Kenti
Tiyatronun yanında şehrin görülesi en önemli diğer unsurları su yolları ve su kemerleridir. Aspendos’un su yolları ve su kemerleri günümüze dek korunan en iyi örneklerindendir. Neredeyse bir kilometre boyunca uzanan günümüze kalmış bu su kemerleri, sifonlarıyla uzaktan gelen suyu kente göndermek için yavaşlatıp dengeye sokabilmesiyle tam bir tasarım harikasıdır. Aspendos’ta bulunan yapıların ana malzemesi, orada en kolay bulunan malzeme olması sebebiyle konglomera taşıdır. Şehir merkezinin diğer yapıları olan bazilika, agora, meclis binası, anıtsal tak, cadde, anıtsal çeşme ve Helenistik tapınak, görülmeye değer diğer antik kalıntılardandır.